ΦΟΒΟΣ ΚΑΙ ΑΓΑΠΗ

Απ’ το κομματιασμένο «Εγώ» στην ψυχοπαθολογία της καθημερινότητας

Στα πρώτα παιδικά μας χρόνια ο ψυχικός οργανισμός δομείται με βάση τις εξωτερικές εικόνες των αγαπημένων & αναγκαίων για την επιβίωση μας προσώπων (γονείς – κηδεμόνες), τα οποία εσωτερικεύουμε, δηλαδή υιοθετούμε τα χαρακτηριστικά, τις στάσεις και τις συμπεριφορές αυτών των προσώπων, ταυτιζόμενοι μαζί τους. Στηριζόμενος λοιπόν σ’ αυτήν την διαδικασία εσωτερίκευσης ο αναπτυσσόμενος ψυχικός οργανισμός χτίζει αυτό που συνηθίζουμε να ονομάζουμε «προσωπικότητα», ή αλλιώς «Εγώ». Μ’ αυτή την «Εγωϊκή» δομή συνήθως τείνουμε να ταυτιζόμαστε για τα υπόλοιπα χρόνια της «ενήλικής» μας ζωής.
Αυτό το προσωπικό μας «Εγώ», διαμορφώθηκε στη βάση συγκεκριμένων προσώπων (μαμά, μπαμπάς, γιαγιά, παππούς, κ.λ.π.), τα οποία, με τη σειρά τους, «κουβαλάνε» εύθραυστα, τεμμαχισμένα, τραυματισμένα, ασθενή, κι ανολοκλήρωτα «Εγώ», κληρονομιά κι αυτά από σημαντικά πρόσωπα προηγούμενων γενεών, κ.ο.κ.
Έτσι, κι εμείς, απόγονοι των παραπάνω «τεμαχισμένων» ανθρώπων, συνήθως βιώνουμε την «προσωπικότητά» μας μέσα από τον προβληματικό τρόπο που σχετιζόμαστε με τους άλλους, μέσα από τις ασυνεπείς εκφράσεις του συναισθήματος & της συμπεριφοράς μας. Βιώνουμε δηλαδή το «Εγώ» μας ως μια αλλοπρόσαλη και ασταθή οντότητα που μοιάζει να είναι ατελής, τραυματισμένη, και διασπασμένη σε κομμάτια.

Επίσης, εξαιτίας της ταύτισής μας με αυτήν την ελλειμματική κι ανολοκλήρωτη ψυχική δομή (το «Εγώ») πολύ συχνά βιώνουμε συναισθήματα κενού, ματαίωσης, απουσίας νοήματος, έντονο ψυχικό πόνο, κουραστικά εσωτερικά διλήμματα, κι αναποφασιστικότητα.
Η βαθιά αίσθηση της ψυχικής μας ανεπάρκειας μας οδηγεί σε συναισθηματική ευαλωτότητα, κρίσεις ενοχής, οργής, κι επιθετικότητας, που, κατά περίπτωση, στρέφεται εναντίον των ατόμων με τα οποία σχετιζόμαστε, ή εναντίον αυτού που συνηθίζουμε να τον/ την αποκαλούμε «εαυτό» μας.



Το ανεπαρκές «Εγώ» και ο φόβος της αγάπης


Όλοι μας είμαστε απόγονοι «τεμαχισμένων» ανθρώπων (δηλαδή γονέων που μεγάλωσαν μέσα από μια διαστρεβλωμένη έννοια αγάπης από τους δικούς τους γονείς). Κυρίως γι’ αυτό τον λόγο, μαθαίνουμε συνήθως ποιοί «είμαστε» μέσα από τον προβληματικό τρόπο που διαπραγματευόμαστε τις σχέσεις μας με τους άλλους, μέσα από τις συγκεχυμένες συναισθηματικές μας εκδηλώσεις και συμπεριφορές. Βιώνουμε δηλαδή τελικά το «Εγώ» μας ως μια «ακατάστατη» και ανώριμη οντότητα που μοιάζει να είναι ατελής, τραυματισμένη, και διασπασμένη σε πολλά κομμάτια. Μια οντότητα που δεν είναι σε καμία περίπτωση ικανή να κουμαντάρει με επιτυχία το πλήθος των απαιτήσεων της καθημερινότητας των σχέσεων μας με τους άλλους.

Επειδή ακριβώς –και στον βαθμό που- ταυτιζόμαστε μ’ αυτήν την ελλειμματική ψυχική δομή (το «Εγώ»), πολύ συχνά βιώνουμε συναισθήματα κενού, ματαίωσης, απουσίας νοήματος, έντονο ψυχικό πόνο, επίπονες εσωτερικές συγκρούσεις, κι αναποφασιστικότητα.
Αυτή η βαθιά πεποίθηση της ψυχικής μας αδυναμίας συνήθως μας οδηγεί σε συναισθηματική ευαλωτότητα, σε κρίσεις ενοχής, οργής, κι επιθετικότητας, που, κατά περίπτωση, στρέφονται εναντίον των ατόμων με τα οποία σχετιζόμαστε, ή εναντίον αυτού που συνηθίζουμε να τον/ την αποκαλούμε «εαυτό» μας.
Εύλογα κάποιος θα μπορούσε να συμπεράνει σ’αυτό το σημείο, ότι μια τέτοια ψυχική αναστάτωση έχει σαν λογικό επακόλουθο ο άνθρωπος που την βιώνει να μην μπορεί ούτε να δώσει , αλλά και ούτε να πάρει αγάπη.
Πράγματι, η ίδια η αίσθηση τις προσωπικής μας ανεπάρκειας –την οποία όπως είπαμε την βιώνουμε ως αποτέλεσμα της ταύτισής μας με ένα ελλειμματικό κι ανώριμο «Εγώ»- είναι αποκλειστικά υπεύθυνη για την αδυναμία μας να δεχτούμε την αγάπη, και στην συνέχεια να την προσφέρουμε στους άλλους!
Κι ο λόγος είναι ότι, κατ’αρχάς, η ίδια η παθολογική ψυχική κατασκευή (το «Εγώ»), με την οποία έχουμε ταυτιστεί, υπάρχει ως αποτέλεσμα της πλήρους, ή της μερικής απουσίας της αγάπης! Αυτό το παραμορφωμένο και –στην καλύτερη περίπτωση- ελλιπέστατο "κατασκευαστικό" υλικό, η μαμά και ο μπαμπάς το ονομάσανε «γονεϊκή αγάπη», μας το προσφέρανε, κι εμείς –ως παιδιά- το δεχτήκαμε επειδή το χρειαζόμασταν τότε κατεπειγόντως αφού σ’αυτό έπρεπε να στηρίξουμε την σωματική & ψυχική μας αυτο-οργάνωση.
Αυτό όμως που, στην πραγματικότητα, χρειαζόμασταν ως βρέφη και παιδιά, και φυσικά τώρα, ως ενήλικες, είναι αυτό που δεν λάβαμε ποτέ: την αγάπη στην αυτούσια, ανόθευτη μορφή της, όχι στην κακέκτυπη και κακοποιητική της διάσταση.
Κατά δεύτερο λόγο, η βιωμένη στη ζωή μας, και –γι’αυτό- αδιάσειστη πεποίθηση της ανεπάρκειας του «Εγώ» να αγαπήσει και να αγαπηθεί, ως δική μας ανεπάρκεια και αδυναμία, έχει ως αποτέλεσμα να μοιάζει στα μάτια μας οποιαδήποτε πρόθεση για προσφορά αγάπης, ως άκρως επίφοβη & απειλητική, αφού η «αγάπη» έχει βιωθεί, στην καλύτερη περίπτωση, ως «υπό όρους ανταλλαγή» (π.χ. θα σ’αγαπώ μόνο εάν μου κάνεις τα χατήρια, αν είσαι καλό παιδί, κ.ο.κ.), και, στην χειρότερη, ως επιθετική ενέργεια εναντίον μας (π.χ. θα φας ξύλο, πλήγωσες την μητέρα σου που σ’ αγαπάει τόσο πολύ..., κ.ο.κ).
Δηλαδή, ουσιαστικά γαλουχόμαστε από τα πρώτα μας κιόλας βήματα σ’αυτόν τον κόσμο στον «φόβο της αγάπης»...!
Υπό αυτήν την έννοια, τίποτα δεν μας τρομάζει περισσότερο από την πιθανότητα να αγαπηθούμε!...
Απ’ την μια, κανείς μας δεν θέλει να κακοποιηθεί, ή να χρησιμοποιηθεί στο πλαίσιο μια στενής σχέσης, με το πρόσχημα της «αγάπης». Κι απ’την άλλη πάλι, ταυτιζόμενοι με ένα τόσο ανεπαρκές «Εγώ», μας είναι πάρα πολύ δύσκολο στο βάθος της συνείδησής μας να δεχτούμε ότι αξίζουμε κάποιος να μας αγαπήσει γι’ αυτό που –νομίζουμε ότι- είμαστε.

Απ' τον φόβο, στην ψυχική αποκατάσταση και πληρότητα

Ο «φόβος της αγάπης» μπορεί να αμβλυνθεί και, τέλος, να καταλυθεί μόνο εφόσον το υγιές κομμάτι ενός ανθρώπου επιθυμήσει πάρα πολύ να ταυτιστεί, να ενωθεί με την ισχυρή και υγιή εκείνη ψυχική οργανωτική αρχή που είναι συνώνυμη της αυθεντικής εκδοχής της Αγάπης (δηλ. της ανιδιοτελούς και άνευ όρων προσφοράς προς κάθε πρόσωπο)...

ΠΡΑΚΤΙΚΕΣ ΑΝΤΙΜΕΤΩΠΙΣΗΣ ΚΡΙΣΕΩΝ ΠΑΝΙΚΟΥ

Σακούλες και μπαλόνια.
Ο παρακάτω τρόπος δεν είναι δοκιμασμένος, αλλά είναι ο πιο διαδεδομένος στην αντιμετώπιση των κρίσεων και η χρήση είναι απλή και εύκολη, αρκεί να έχετε μαζί σας μια χάρτινη σακούλα ή κάποιο μπαλόνι.
Κλείστε με την σακούλα την μύτη και το στόμα σας και αφήστε το οξυγόνο να βγει από μέσα σας και να γεμίσει την σακούλα. Έπειτα πάρτε εισπνοή και ρουφήξτε τον ίδιο αέρα που αφήσατε από μέσα στη σακούλα. Ίσως να νιώσετε κάποια ζαλάδα στην αρχή, αλλά αυτό είναι λογικό μιας και τα πνευμόνια απορροφούν το διοξείδιο που ήδη έχουν αφήσει μέσα στην σακούλα. Συνεχίστε την ίδια διαδικασία μέχρι να νιώσετε τους παλμούς της καρδιάς σας να επιστρέφουν σε φυσιολογικά επίπεδα και πάψουν να γίνονται αντιληπτοί (αίσθηση παλμών). Μην το παρακάνετε, βέβαια. Αν οι ζαλάδες γίνουν αρκετά ενοχλητικές, πάρτε μια βαθιά ανάσα απ' το περιβάλλον και συνεχίστε την ίδια διαδικασία.
Ο ίδιος τρόπος γίνεται και με το μπαλόνι, μόνο που περιορίζεται σε ανάσες που λαμβάνονται μόνο απ' το στόμα, σε αντίθεση με την λύση της χάρτινης σακούλας.
Αναπνοές.
Η εισπνοή θα πρέπει να γίνεται απ' την μύτη και η εκπνοή απ' το στόμα. Βαθιές εισπνοές και βαθιές εκπνοές σε αργό ρυθμό. Γεμίστε τα πνευμόνια σας με οξυγόνο και αδειάστε τα παντελώς απ' αυτό πριν πάρετε την επόμενη εισπνοή. Αφήστε το εσωτερικό ρολόι του μυαλού σας να μετράει τον χρόνο που κρατάτε μια αναπνοή μέσα στα πνευμόνια σας και μετράτε τον αριθμό των εισπνοών/εκπνοών, προσπαθώντας πάντοτε να μην χάσετε το μέτρημα. Αυτό ίσως σας αναγκάσει να χάσετε, έστω προσωρινά, την επαφή με τα προβλήματα και το άγχος σας και ίσως να σας κάνει να νιώσετε καλύτερα και να συνεχίσετε τον δρόμο σας. Μην σταματήσετε αν δεν αισθανθείτε καλύτερα. Αν ο παραπάνω τρόπος δεν επιφέρει τα επιθυμητά αποτελέσματα, επικεντρώστε την προσοχή σας κάπου αλλού. Πιάστε τον καρπό σας, βρείτε τον σφυγμό σας και αρχίστε να μετράτε τους παλμούς σας. Σκεφτείτε το πως αρχίζουν να επιβραδύνονται (και αυτό θα γίνει στην πραγματικότητα αν καταφέρετε να απασχολήσετε το μυαλό σας σ' αυτή την ενέργεια.)
Τεχνική 1. Απόσπαση της προσοχής.
Η πιο ουσιαστική λύση στο πρόβλημα είναι η απόσπαση της προσοχής, η οποία συνήθως είναι στραμένη σε δυσάρεστες και αρνητικές σκέψεις. Σκέψεις οι οποίες μας τροφοδοτούν με άγχος και στρες και παρερμηνεύουν φυσιολογικές λειτουργίες του σώματος μας. Σκέψεις σαν "Θα πεθάνω", "Θα λυποθυμήσω", "Θα γίνω ρεζίλι στους περαστικούς", "Θα πάθω καρδιακή προσβολή", κ.α.
Ένας άμεσος τρόπος για να αποσπάσουμε την προσοχή μας σ'αυτές τις δυσάρεστες σκέψεις είναι να σοκάρουμε το κορμί μας. Ένας τρόπος για να το επιτύχουμε αυτό είναι το να δέσουμε ένα λαστιχάκι γύρω απ'τον καρπό του χεριού μας. Όταν το πρόβλημα δείχνει να γίνεται πιο δυσάρεστο, τότε τραβάμε την μία άκρη του και το αφήνουμε να πέσει επάνω στον καρπό μας. Ο οξύς πόνος και το τσούξιμο θα καταφέρει να αποσπάσει για λίγο την προσοχή μας. Αυτή θα είναι η κατάλληλη στιγμή για να εφαρμόσουμε μια πιο αποτελεσματική τεχνική ελέγχου της κρίσης μας.
Τεχνική 2. Αποβολή περιττού άγχους.
Για να αποβάλλουμε το περιττό άγχος θα πρέπει να κάτσουμε κάπου ήσυχα και να κάνουμε τις ασκήσεις αναπνοής που περιγράψαμε πιο πάνω. Μια σύντομη λύση είναι να αναπνέουμε μέσα σε μια χάρτινη σακούλα ή να αναπνέουμε κρατώντας τις χούφτες μας ενωμένες στο στόμα και την μύτη μας. Έτσι μειώνουμε το φαινόμενο της υπεροξυγόνωσης στο αίμα μας και έτσι το σώμα και οι καρδιακοί ρυθμοί μας θα επιστρέψουν στα φυσιολογικά τους επίπεδα.
Τεχνική 3. Νοερή απεικόνηση.
Κάντε ένα νοερό ταξίδι μακριά απ'την παρούσα κατάσταση. Σκεφτείτε τον εαυτό σας κάπου μακριά, σε κάποιο ταξίδι που είχατε κάνει στο παρελθόν, ή σκέφτεστε να κάνετε στο μέλλον. Χαθείτε σε ένα οικείο νοερό περιβάλλον και μείνετε για λίγο εκεί μέχρι να νιώσετε καλύτερα.
Τεχνική 4. Μέτρημα.
Δώστε όλη σας την προσοχή σε ασήμαντα πράγματα και αρχίστε να καταμετράτε τις καταστάσεις που εμφανίζονται μπροστά σας. Τα δέντρα στα πεζοδρόμια, τα αυτοκίνητα που περνούν, ακόμη και τους πεζούς. Καταμετρήστε ακόμη και ιδιαίτερες καταστάσεις και αντικείμενα, όπως τις μονές και ζυγές πινακίδες των αυτοκινήτων, ή καταγράψτε ξεχωριστά τα χρώματα αυτών. Όσο περισσότερες λεπτομέρειες προσθέσετε στην καταμέτρηση σας, τόσο περισσότερο θα ξεφύγετε απ'τις δυσάρεστες σκέψεις.
Τεχνική 5. Γνωσιακή σκέψη.
Αν είστε απ'τα ενημερωμένα άτομα που γνωρίζουν πάνω-κάτω τι πυροδοτεί τις κρίσεις πανικού (οι φοβίες, το έντονο στρες και το άγχος κ.α.), τότε είναι η καταλληλότερη στιγμή να δείξετε στον εαυτό σας ότι έχει εμπεδώσει το πρόβλημα και γνωρίζει τον εχθρό του. Σκεφτείτε λογικά και ξεκινήστε μια λογική κουβέντα με τον εαυτό σας. Προσπαθήστε να τον πείσετε και να του δείξετε την λογική πλευρά των συμπτωμάτων και το πόσο παράλογες είναι οι απρόσφορες και αρνητικές σκέψεις που κάνει.

Παρόλ΄ αυτά ο σωστότερος τρόπος αντιμετώπισης είναι η ψυχοθεραπεία και η χορήγηση φαρμακευτικής αγωγής.

ΣΤΟΝ ΠΑΡΑΚΑΤΩ ΣΥΝΔΕΣΜΟ ΘΑ ΒΡΕΙΤΕ ΣΗΜΑΝΤΙΚΑ ΘΕΜΑΤΑ ΠΟΥ ΑΦΟΡΟΥΝ ΤΗΝ ΑΝΑΠΤΥΞΗ ΤΟΥ ΠΑΙΔΙΟΥ ΣΑΣ

http://www.noesi.gr/files/docs/apa_vivliario-igeias_m-chat.pdf

ΝΑΡΚΙΣΣΟΣ Ή ΟΔΥΣΕΑΣ

Ο Νάρκισσος είναι ένας από τους πρωταγωνιστές της αρχαίας μυθολογίας με τους οποίους πολλά άτομα μπορούν να ταυτιστούν ακόμα και σήμερα. Ήταν τόσο ωραίος που τον ερωτεύονταν όλα τα κορίτσια και οι νύμφες, αλλά τις απωθούσε όλες συμπεριλαμβανομένης και της Ηχούς ,που έλιωσε από έρωτα σε σημείο που έγινε μια σκιά. Γι'αυτό η Νέμεσις καταδίκασε τον Νάρκισσο να αγαπά αιώνια την δική του εικόνα. Έτσι όταν αυτός σταμάτησε μπροστά σε μια πηγή, δεν άντεξε στην επιθυμία του να φιλήσει την εικόνα του που κατοπτριζόταν στο νερό, έπεσε στη πηγή και πνίγηκε. Η τραγική μοίρα του πανέμορφου Νάρκισσου δεν είναι ο θάνατος, αλλά η ανικανότητα του να αγαπήσει τους άλλους, τους οποίους χρησιμοποιεί μόνο για να τροφοδοτούν την εικόνα του και την αυτοεπιβεβαίωση του. Ακριβώς όπως συμβαίνει σε πολλούς ανθρώπους με τις προσωπικές συναισθηματικές σχέσεις τους: είναι ανίκανοι να κοιτάξουν μέσα τους αντανακλώνται στον άλλο, στον οποίο βλέπουν μόνο τον εαυτό τους. Πρόκειται για τα άτομα που συχνά χαρακτηρίζουμε ναρκισσιστές.
Αλλά και γι'αυτούς υπάρχει μια δυνατότητα ίασης την οποία μας δείχνει πάλι ένας μύθος: ο μύθος του Τηλέμαχου. Όταν οι Έλληνες άρχισαν να οργανώνονται για τον Τρωικό πόλεμο, όλοι οι αρχηγοί κλήθηκαν να συμμετάσχουν στην εκστρατεία. Αλλά ο Οδυσσέας, που είχε μια όμορφη γυναίκα και ένα μικρό παιδί, τον Τηλέμαχο, δεν ήθελε να πάει. Γι'αυτό προσποιήθηκε τον τρελό. Ο Παλαμήδης και ο Μενέλαος τον βρήκαν να οργώνει τη γη με ένα άροτρο το οποίο έσερναν έναν βόδι και και ένας γάιδαρος, έσπερνε στις αυλακιές αλάτι και φορούσε ένα αστείο καπέλο. Ο Παλαμήδης υποψιάστηκε την απάτη, άρπαξε τον Τηλέμαχο και τον έβαλε μπροστά στο άροτρο που προχωρούσε. Ο Οδυσσέας απέφυγε το παιδί κάνοντας αμέσως έναν ελιγμό που φανέρωσε την πνευματική υγεία του αλλά και έδειξε, σύμφωνα με τους ψυχαναλυτές, μια μορφή αγάπης που είναι ακριβώς αντίθετη από τον ναρκισσισμό. Μιας αγάπης που είναι ικανή να αισθάνεταιαυτό που νιώθει ο άλλος και να επιθυμεί το καλό του, ακόμα και με ζημιά του δικού του συμφέροντος.

ΙΝΤΕΡΝΕΤ ΚΑΙ ΨΕΜΑΤΑ

Λέγεται πως το διαδίκτυο αποτελεί την 'Άγρια Δύση' των ανθρωπίνων σχέσεων. Τα λεγόμενα δίκτυα κοινωνικής επαφής, δεν είναι πλασμένα για αγγέλους. Κατά συνέπεια πρέπει να γίνει κατανοητό ότι το ίντερνετ είναι ένα παράλληλο σύμπαν με τους δικούς του νόμους, όπου η αλήθεια είναι ένας όρος χαλαρός και η ανθρώπινη επαφή συνάπτεται με τους όρους του χρήστη. Άλλοι περισσότερο, άλλοι λιγότερο, το σίγουρο είναι ότι όλοι λένε ψέματα όταν επικοινωνούν μέσω Διαδικτύου. Σύμφωνα με τους ειδικούς τρεις είναι οι λόγοι που εξηγουν αυτή τη συμπεριφορά: Πρώτα απ'όλα, η προστασία που παρέχει η οθόνη του υπολογιστήκάνει πιο εύκολο για τους χρήστες να ξεπεράσουν το κατώφλι της ντροπής. Δεν υπάρχει κατά πρόσωπο αντιμετώπιση , αλλά και ούτε μεσολάβηση. Έτσι είναι πιο εύκολο να βγουν στην επιφάνεια πολύ περισσότερα στοιχεία από συναισθηματικής άποψης σε σχέση με όσα θα έβγαιναν σε μία παραδοσιακή συζήτηση.
Σε δεύτερη φάση, μπαίνει στη μέση ο ναρκισσισμός που οδηγεί τον καθένα να προσπαθεί συνεχώς να φανεί πιο ωραίος ή πιο άσχημος, αλλά σε κάθε περίπτωση ξεχωριστός.
Σε ότι αφορά τον τρίτο λόγο, θα πρέπει να γίνει ο εξής διαχωρισμός:Στο Διαδίκτυο, πέρα από τους παθολογικούς ψεύτες (όπου υπάρχει πραγματική διαταραχή προσωπικότητας), συναντάει κανείς και τους επαγγελματίες ψεύτες, αυτούς που συνειδητά χρησιμοποιούν τα ψέματα για να επωφεληθούν σε κοινωνικοοικονομικό επίπεδο. Παρόλ'αυτά αυτή η άσκηση φαντασίας επιτρέπει όσο κι αν ακούγεται οξύμωρο την ανάπτυξη διαφόρων πτυχών της προσωπικότητας που στην καθημερινή ζωή είναι δύσκολο να αναπτυχθούν. Όπως εξηγούν οι ειδικοί, υπάρχουν άνθρωποι που δε θα πίστευε κανείς ότι είναι ρομαντικοί, κι όμως στο Διαδίκτυο αρχίζουν να εμβαθύνουν στα συναισθήματά τους, να γράφουν ποιήματα, κλπ. Υπάρχουν άτομα που από μόνη της η βόλτα με ένα ποδήλατο αποτελεί μεγάλο ρίσκο, κι όμως διαδικτυακά αποδεικνύονται φαν της περιπέτειας. Και άλλα πιο ντροπαλά άτομα που ξαφνικά ανακαλύπτουν την ευχαρίστηση του να είναι το επίκεντρο της προσοχής όλων. Μπορούν επίσης να δημιουργηθούν νέα δίκτυα ανθρώπων, πχ πασχόντων από τη ίδια ασθένεια, ή εραστών του ίδιου χόμπι, που θα είχαν ελάχιστες πιθανότητες να συναντηθούν μεταξύ τους στην πραγματική ζωή. Οι κοινότητες που πλάθονται στο Ιντερνετ πρέπει να έχουν μία αναφορά στην πραγματική ζωή, να δίνουν αν μη τι άλλο την ευκαιρία στα ψευδώνυμα να αντικατασταθούν από πραγματικούς ανθρώπους.